Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesinde milyon dolarlık yatlar ve teknelerin deniz dibine çapa atmaları nedeniyle deniz çayırlarında ve deniz ekosisteminde oluşturduğu tahribatın önlenmesi amacıyla mapa-şamandıra sistemi temmuz ayından itibaren başlıyor. Türkiye’de ilk defa pilot bölge olarak seçilen Göcek koylarında yat ve tekneler deniz tabanına yerleştirilecek tonozlara bağlanacak.
Mavi yolculuğun önemli merkezlerinden, başta dünyanın en zenginleri arasında gösterilen Jeff Bezos, Rus milyarder Roman Abramoviç’in yanı sıra Türk milyarder işadamlarının da lüks yatlarına ev sahipliği yapan Göcek koylarını her yıl binlerce lüks yat ve tekne ziyaret ediyor. Lüks yatlar ve tekneler koylara attıkları demir çapalar nedeniyle hareket esnasında deniz altındaki başta deniz çayırları olmak üzere deniz ekosistemini tahrip ederek deniz yaşamını olumsuz etkiliyor.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği, Tarım ve Orman ve Turizm Bakanlıkları iş birliğinde Göcek’te 805 kilometrekare alanda ve 20 koyda toplam 700 mapa-şamandıra sistemi olacak. Daha önce çapalarını denize atan, yat ve teknelerin iplerle kıyıya bağlama uygulaması sona erecek. Deniz tabanına yerleştirilecek tonozlara bağlanacak tekneler deniz dibindeki çayırlar ve deniz ekosistemine zarar vermeyecek.
Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde yer alan deniz koruma alanlarında 2019 yılından beri koruma çalışmaları gerçekleştiren Akdeniz Koruma Derneği (AKD) projeyi oldukça önemli bir gelişme olarak karşıladı. Bölgede deniz çayırlarına yönelik izleme istasyonları bulunan AKD, çalışmalarından elde ettiği sonuçları karar vericilerle paylaşıyor. Projeye yönelik açıklama yapan Akdeniz Koruma Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Zafer Kızılkaya, Göcek koylarında uygulanacak olan mapa-şamandıra uygulamasının ilk ve örnek olacak bir koruma yöntemi ve yönetimi olacağını, acil olarak aynı projenin Gökova Körfezi ve Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgelerinde de geliştirilmesi gerektiğini açıkladı.
2019 yılından bu yana devam eden proje ile ilgili Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 4 Haziran 2024’de Cumhurbaşkanlığı Kabine toplantısı sonrası yaptığı açıklamada, “Göcek, Mapa-Şamandıra Projesi ile 805 kilometre alandaki 20 koyumuzu yaklaşık 700 mapa-şamandıra ile koruma altına alıyoruz. Ayrıca vatandaşlarımızın denize ulaşmasına engel olan hukuk dışı yapıları yıkıyoruz. Türkiye Deniz Projesi ile halkımızın denizlere erişimini kolaylaştırarak deniz kıyılarında yaşam kalitesini artıracağız. Ayrıca deniz varlığımızı korumak ve kirliliği önlemek için kapsamlı tedbirler alacağız” dedi.
“Deniz ekosistemi mapa-şamandıra ile rahatlayacak”
Muğla Tarım ve Orman İl Müdürü Seyfettin Baydar, mapa-şamandıra sistemi ile başta deniz çayırları olmak üzere su altı ekosisteminin rahatlayacağını belirtti. Baydar, “Göcek Körfezi’ndeki mapa-şamandıra uygulamasının deniz çayırlarına ve ekosisteme olan olumlu etkileriyle ilgili bir kere mapa-şamandıra uygulaması ile mevcutta şu anda bağlama sistemiyle gözükmekte olan bağlama sistemiyle çapa bağlaması yapılmakta. Denize çapa atıldığında her çapanın toplanmasıyla deniz altındaki deniz çayırlarının, su altındaki deniz çayırlarının, çiçekli bitkilerin aynı zamanda sökülmesini sağlıyor, sökülmesini gerçekleştiriyor. Bir pulluk misali. Her bir söküm kenardaki ve denizdeki çayırların azalmasına vesile oluyor. Ama şamandıra ve mapa sistemi kurulduğunda ise bu tarz çapayla sökme olayı olmadığından dolayı deniz çayırlarının, canlı bitkilerin yaşamı, gelişimi daha fazla artıyor. Bu deniz çayırları özellikle balıklar için, denizdeki balıklar için çok önemli yaşama da üreme alanları, balıkçılığın gelişimi artması, günden güne çoğalması için çok önemli unsurlar, bitkiler. Eğer bunlar olmazsa, öncelikli olarak tam bir kere balık popülasyonu, balıktaki, denizdeki balık varlığı azalacak. Hem beslenme hem de avcılık anlamında bölgemiz, ülkemize ciddi kayıplar olacak” dedi.
“1 hektardaki deniz çayırı 2 bin ton karbon emilimi sağlıyor”
Deniz çayırlarının hem insanlar için hem deniz yaşamı için çok önemli bir görev üstlendiğini açıklayan Baydar, “Bunun haricinde deniz çayırları, özellikle karbon emilimi noktasında bütün ekosistemdeki en büyük karbon deposu eminimini sağlıyor ki o da bir hektarda 2 bin tonluk karbonu depoluyor. Bu anlamda atmosferi temizleme anlamında da, yaşanabilir bir ortam oluşturma anlamında da hem insanlar için hem bütün yaşam için çok önemli unsuru gerçekleştirmekteler. Aynı zamanda deniz çayırları bir metrekarede yaklaşık 14 litre oksijen atmosfere vererekten oksijence deniz kenarlarının ve atmosferin zenginleşmesini sağlamakta. Kenardan, denize dışarıdan yapılan deşarjın kirliliği de temizleyen, berrak bir denizi sağlayan, aynı zamanda turizm için, kıyıdaki, sahildeki, denize giren insanlarımız için de akvaryum niteliğindeki o temizliği sağlayan en önemli unsur yine deniz çayırları. Tümünü düşündüğümüz zaman sadece ekosistemdeki bir dengeyi bozmak, deniz çayırlarının varlığının azalması bir sürü olumsuzu beraberine getirirken bunların çoğalması için, arttırılması için mapa ve şamandıra sisteminin devletimize, bakanlıklarımıza, tüm bakanlıklarımıza, Çevre Şehircilik Bakanlığımız, Turizm, Orman Bakanlığımız, bütün bakanlıklarımızın olumlu görüşleriyle önümüzdeki temmuzdan itibaren hayata geçecek olması, ciddi anlamda aşağıdaki yaşamı, canlı yaşamını, yani hem bitkilerin yaşamının hem balıkların yaşamının çoğalmasını önemli ölçüde arttıracaktır” dedi.
